Naar binnen om naar buiten te kunnen
Zichtbaarheid is voor 2thepoint een centraal uitgangspunt: wat mag in de buitenwereld worden getoond? Het maakt veel duidelijk over mogelijk intern oordeel en levende weerstanden. Bovendien ben je je niet altijd bewust van wat de ander aan en in jou ziet.
Nu vraagt het jezelf aan de wereld laten zien zoals je werkelijk bent, ons inziens allereerst een convergente beweging naar binnen. Want, wat naar buiten toe mag komen, is wat binnenin een proces heeft doorgemaakt. Wellicht heeft het zelfs tot reflectie en introspectie geleid. En hoe werkt dat dan? Introspectie?
Introspectie als beweging naar binnen
Introspectie heeft vaak een ‘afwegende’ wat ‘cognitieve’ vertaling gekregen. Zo ook bij Wilson & Schooler (1991) die leuk onderzoek deden naar het effect van introspectie op het maken van keuzen. Het resultaat was interessant: hoe meer je wikt en weegt, hoe meer verandering over dat waar je in kiest en hoe kleiner de kans dat je optimale keuzen maakt en tevreden bent. OK. Dus het loont niet per definitie om lijstjes met plussen en minnen te maken.
De huidige wetenschap heeft inderdaad verhelderd dat keuzen op bewuste lagen worden gemaakt maar veelal nog vaker op onbewuste lagen (Froese, 2013). Damasio heeft daar prachtige boeken over geschreven, waaronder: ‘The feeling of what happens’ en ‘Self comes to mind’. Maar hoe werken die onbewuste keuzen en gedachten dan uit qua introspectie?
Hoe kom je daar?
Allereerst zul je toegang moeten krijgen tot een specifieke herinnering of bewustwording om überhaupt tot introspectie te kunnen komen. En met dat gegeven wordt de link met zichtbaarheid helemaal interessant. Want, waarover wil je naar binnen toe? Wat zou je in jezelf willen ontdekken? Daar moet je je eerst bewust van zijn. En zijn dat de vragen die het meest relevant zijn voor jou in je zichtbaarheid?
Voorts komt er nog een technische kwestie bij: om tot introspectie te komen, heb je het werkgeheugen nodig. Jacobs & Silvanto (2015) hebben ontdekt dat het introspectief grasduinen in je werkgeheugen een ander mechanisme betreft dan het opslaan van diverse percepties in datzelfde werkgeheugen. Voor introspectie wordt een ‘kopie’ gemaakt die losstaat van de originele herinnering. En die kopie is vervolgens aan verandering onderhevig. Dit is wat mensen bedoelen met: herinneringen veranderen iedere keer als je ze ophaalt.
Want wat gebeurt er? Waardoor veranderen die herinneringen? ‘Het origineel’ in het werkgeheugen en de daarvan gemaakte kopie worden verschillend beïnvloed door de inkomende informatie. Namelijk: binnenkomende informatie wordt gefilterd op hoe passend het in je huidige leven is. Met die bril op wordt de informatie in de kopie bevestigd of juist onderdrukt (Jacobs & Silvanto, 2015).
Daar waar introspectie niet komt
Introspectie vraagt blijkbaar per definitie om manipulatie van je eigen herinneringen. Bovendien zijn we voor onszelf niet betrouwbaar qua herinneringen (Froese, 2013). Hoe introspectief kun je dan zijn? En wat met de stukken waar je liever niet doorheen bladert? Wat is de invloed hiervan op werkelijke authentieke zichtbaarheid? Is die dan mogelijk?
Misschien is op basis hiervan dan de vraag of je je bewust moet zijn van dat waarover je introspectie pleegt? Niet aan de orde, zeggen Paller & Suzuki (2014). Bewust bewustzijn is niet nodig om op te merken en terug te halen indien nodig. Is dat introspectie? Wat mij betreft niet maar deze onderliggende vaardigheden zijn er wél voor nodig.
Het brein of je lijf voor introspectie?
Het boeiende is, dat in deze onderzoeken primair naar het geheugen van het brein wordt gekeken. En dat is razend interessant. Wat ik ervan opsteek, is dat waar ik introspectie over pleeg – en hoe ik op de gegevens reflecteer – in feite wordt bepaald door wat nu in mijn leven past. Over selffulfilling prophecy gesproken…
Voor mij wordt wel zichtbaar waarom het zo prachtig is om geheugen van het lijf aan te spreken. De herinneringen daarvan zijn – voor zover mij bekend – slechts door bewust toegepaste therapie te modificeren. Misschien biedt je lijf daarom zoveel waarheid. Het gaat weg van wat je over jezelf denkt. Het laat het aan je zien en voelen.